cameleon: April 2008

tabblO aguatecA

AguatecA

Aguateca

De tocht over het water was fantastisch. Wind in de haren en het schouwspel van de oevers van de rivier die dwars door het oerwoud slingerde. We zwaaiden naar wassende Guatemaltecas en vissende guatemaltecos. We zagen zwarte brulapen, witte reigers, springende vissen, een grote schildpad en een krokodil. En ik wilde nog wel zwemmen.

De boot scheerde over een smalle kronkelige zijstroom voordat we aankwamen bij de ‘aanlegplek’ van Aguateca. Geen mens te zien en ook geen ruines. Alleen een moerassig stukje oever met her en der een welgemeende, half-verzopen stuk hout om overheen te lopen. Hitte, oerwoud. Toch was het echt de opgang naar Aguateca. Na tien minuten zompen kwamen we bij een trap, een bord, en een wachtershuisje.

Wat de site van Aguateca bijzonder maakt is de ligging aan twee zijden van een diepe, smalle kloof. Alles is nu compleet door oerwoud overwoekerd. Eeuwen geleden moet het er druk zijn geweest met Maya’s van adel die op de betere, hoger gelegen stukken land in hun tempels woonden en Maya-plebs dat aan de onveilige, zompige kant van de kloof leefde.

Dit was ooit een onneembare vesting, waar zelfs de koningen van het grotere Dos Pilas zich op een gegeven moment terugtrokken. Maar uiteindelijk lukte het een vijand om boomstammen over de kloof te gooien. Aguateca viel, en werd later om mysterieuze redenen verlaten.

CobáN-SayaxchE

Cobán - Sayaxche

Vanuit Panajachel reisde ik omhoog richting Sayaxche, deels liftend, deels per collectivo. De reis duurde uiteindelijk bijna twee dagen. De eerste avond strandde ik in Cobán. Iemand had Tlaloc (de Maya-regengod) besteld. De regen kwam met bakken uit de hemel. Ik kwam uit een minibusje dat Cobán bereikte via een bergweg die deels nog in aanleg was: slippend en glijdend over de modder langs wild begroeide bergwanden en afgronden, langs blubberige dorpjes en enorme rubberen laarzen met kleine campesino’s erin.

Twee Israeliers ‘saved the day’ en lieten me achter hun aan lopen naar een hostel. Daar dronk ik biertjes met een leuke lesbienne uit Zweden die haar liefde achterna was gereisd en nu met wachtte op haar Guatemalteekse vriendin om samen een appartement te zoeken in Ciudad de Guatemala. Daarna werd ik ziek. De volgende ochtend ging ik op zoek naar een licht soepje om mijn maag tevreden te stellen zonder mijn systeem nog meer te belasten, en kwam erachter dat je in een Guatemalteekse supermarkt ongeveer dertig soorten soep hebt, maar wel allemaal met kip. Het werden noodles. Tegen de middag voelde ik me in staat om te reizen. Ik heb nog nooit een ranziger, treuriger en onguurder busstation gezien dan die in regenachtig Cobán. Over prijzen wordt niet onderhandeld. In het laatste licht van de dag arriveerde mijn micro op de rivierbank van de Rio del Passion.

Sayache draait op twee dingen: touristen en een veerpont over de Rio del Passion. De veer is een grote platte schuit waarmee trucks en auto’s dag en nacht van oever naar oever worden gezet. De laadkleppen worden met de hand bediend door een lachende, pezige, zongeblakerde Guatemalteek. Maar mijn overtocht moest nog een nacht wachten. Eerst was ik een van de welgeteld zes touristen die op dat moment in het dorp waren. De anderen waren drie en twee Fransen. De mooiste manier om Aguateca, Dos Pilas of Ceibal te bezoeken is per Lancha (speedbood). Alleen is zo’n tocht relatief prijzig, maar met meerdere kun je de prijs delen. Dus zocht ik contact met de drie Franse dames die even na mij uit een bootje op de rivierbank stapten. Er volgde een onderhandeling die de hele avond en een deel van de volgende ochtend in beslag nam. Uiteindelijk stapten we alle zes tegen een redelijke prijs in dezelfde lancha.

cardboarD boX

Na het avontuur van San Juan ben ik weer even lekker alleen. In Panajachel slaap ik in een rockbottom hostel, in een soort cardboard schuur. Binnen zijn de muren volgeschreven met levenswijsheden.

picK Up

De ochtend na het feest liep de hele familie de neus 'la Nariz' van de dichtsbijzijnde berg op: om de zon te zien opkomen.

Jawel, na een hoop gedoe bereikte *iedereen* de top! maar wat pas echt een geweldige actie was, was de weg terug naar beneden. je staat ten slotte niet iedere dag met je moeder en je vader achterin een pickup te wiebelen terwijl die over haarspeldbochten naar beneden scheurt. goeie actie!

semanA santA

lekker bezig.

voor Semana santa versieren de locals rondom Lago de Atitlan de straten met bonte "tapijten". de hele dag is iedereen van uk tot viejo in de weer met mallen, zaagsel, bladeren, bloemen, touwtjes en stukken hout en karton.

tegen de avond is het kunstwerk af en werkelijk een pareltje. het hele dorp straalt van de kleur en pracht.

en dan schuifelt de processie erover. onder honderden schoenen wordt alles weer tot stof vermalen. en als je dacht dat iemand het zonde vond?

lekker bezig.

natuurlijk begonnen bij het eerste zien van al deze activiteiten mijn handen al te jeuken...

saN pedrO

San Juan gezien vanaf de weg naar San Pedro.

in het buurdorp San Pedro de la laguna, is het paasfeest al begonnen.

het is een mix van religie en heel veel common sense. iedereen doet mee, maar iemand doet het met een heilig gezicht. iederen schuifelt, roept, kletst, lacht, kinderen rennen en eten ijsjes.

het is net als alles in Mexico een voor ons compleet vreemde combinatie van dingen.

Vera weefT

vera kan weven inmiddels. ze maakt prachtige sjaals en tafelkleden in felle kleuren. de traditionele manier leerde ze van Juana, de moeder van haar gastgezin die in huis het leven bestiert.

aan de ene kant maak je het weefsel vast aan een paal of boom of iets anders dat voor je neus staat en blijft staan. de andere kant haak je vast aan jezelf met een leren heupband. daarna begint een alleen voor ingeweiden te begrijpen spel met draden, spoelen en stokken nauwkeurig wordt de ene draad na de andere aan het weefsel toegevoegd. echt fascinerend..

guatemalA

Chiappas was prachtig. prachtig en interessant.
waarom ging ik dan met een week alweer weg?

het antwoord is dat ik in Guatemala op familiebezoek ging. en wel in een van de mooiste gebieden van het land: lago de Atitlan.

Lago de Atitlan is een caldera, een geimplodeerde vulkaankrater die nu vol staat met water. geschat wordt dat het meer op sommige plaatsen meer dan 300 meter diep is. Er staan drie vulkanen omheen en nog een dozijn min of meer traditionele maya-dorpen. Tzotujil wordt gesproken.

de bekendste stad aan het meer is Panajachel, waar ik mijn ouders ontmoette en sliep in een cardboard schuurtje waar de muren volgeschreven waren met wijsheden.

vanuit Panajachel kun je voor twintig quetzales met een bootje naar de andere kant van het meer, waar de dorpjes San Pedro de la Laguna en San Juan de la Laguna liggen. die eerste is het meest bekende dorp, de tweede het mooiste.

in San Juan zocht ik Vera op. Daar bleef mijn hele familie drie dagen logeren bij Vera's gastfamilie. Het was een hele speciale tijd. nog meer vanwege de Semana Santa, het Paasfeest, dat hier uitbundig wordt gevierd met processies en zelfgemaakte tapijten van bloemen, bladeren en felgekleurd zaagsel.

oventiK

nou zou het moeten werken!

EZLN

iets over Chiappas. Chiappas is de meest zuidelijke staat van Mexico. Het produceert een groot deel van de Mexicaanse energievoorziening en is deels rijk. Tegelijkertijd kent deze staat de grootste armoede, loopt de alfabetisering het meest achter, en in het algemeen leven veel inheemse maya´s in vergeten dorpen diep in de bergen.

Chiapas is ook het thuisland van de EZLN (Ejército Zapatista de Liberación Nacional), een gewapende revolutionaire groep die opkomt voor de rechten van de lokale campesino´s en inheemse maya-bevolking. de naam van de beweging komt van Emiliano Zapata, een volksheld uit de Mexicaanse Revolutie (1910-1920).

De Zapatistische beweging kwam naar buiten op 1 januari 1994, toen het NAFTA-verdrag geratificeerd werd. NAFTA reguleert vrije handel tussen Canada, de Verenigde Staten en Mexico. Een arme staat als Mexico kan zich door de NAFTA niet weren tegen de vestiging van grote Amerikaanse concerns die in alle branches lokale bedrijven en boeren wegconcurreren. EZLN wilde een revolutie in heel mexico, maar het bleef bij Chiapas.

Er is hard gevochten in 1994 en 1995. in 1996 werden de San Andrés Accords getekend, waarin speciale rechten en meer autonomie werd toegekend aan de inheemse maya´s van Chiappas. Maar deze accoorden werden niet geratificeerd.

In 2001 hielden Zapatisten, en hun leider Subcommandante Marcos, of Delgado Zero, een mars op Mexico City om te praten met het nieuwe regime van president Fox. de gesprekken leidden tot een verwaterde versie van de San Andrés Accords, waarmee de Zapatisten niet accoord gingen.

Sinds 2005 zijn ze daarom maar zelf begonnen met het uitvoeren van de beloftes van de Mexicaanse staat uit 1996. In de Sixth Declaration of the Lacandon Jungle worden autonome gemeenten gesticht die ieder worden bestuurd door een Junta de Buen Gobierno. Bij deze Junta krijgen reizigers, evenals lokale campesinos tijd en aandacht voor hun problemen en hier worden hulp en politieke richtlijnen gereguleerd.

Zapatista-campen worden bemand door verschillende omliggende dorpen. in Oventik werken campesino´s uit zeven dorpen die eromheen liggen. alle diensten, inclusief die van de Junta´s zijn op basis van rotatie. Omdat het geen vaste posten zijn, maar diensten die met elke paar dagen wisselen, kan een dienst in het lokale bestuur gecombineerd worden met het leven op het platteland en het werken op de velden of in andere beroepen.

Inheemse maya´s maken ongeveer een derde uit van de bevolking van Chiappas. wat je van ze ziet in kampen zoals Oventik is hoe ze werken in dienst van Zapatistisch bestuur. Maar er is meer. Een inheemse jongen die ik tegenkwam in een cafe in San Christobal en die administratief medewerker uit een Zapatista-overheidskantoor was, vertelde me over zijn school. De instellig was: "weet je iets niet? ga zitten, en ik zal het je leren". Voor ons vanzelfsprekend, maar de inheemse bevolking is eeuwenlang als dom en achtergebleven gezien en behandeld.

Er bestaan in Chiappas autonome scholen en zelfs een universiteit, autonome dorpen, kampen, en autonoom lokaal bestuur dat heel dicht bij de bevolking staat. In alle organen participeren vrouwen. De Zapatistabeweging heeft de ontwikkeling van de campesina heel hoog op de agenda staan.

Er is hard gevochten, maar op dit moment doet de sfeer in Oventik heel vredig aan. Het kamp ligt ingeklemd tussen militaire kampen van de Mexicaanse overheid, die een "stille oorlog" tegen de Zapatisten voert. Er wordt een soort guerilla gevoerd: rivieren en electriciteit worden afgesloten, zodat velden en dorpen zonder water en licht komen te zitten. Er is enorme controle op alle toegangswegen.

Grootschalig ingrijpen wordt vermeden, vanwege de enorme internationale steun voor de Zapatisten.

www.ezln.org is de homepage van de beweging, maar vandaag was die offline.